ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน
บ้านดอนสถาน เป็นหมู่บ้านเก่าแก่มีอายุหลายร้อยปี ตั้งโดยการนำของพ่อกำนันชื่น จิตอารี เหตุที่ตั้งชื่อ
ว่าดอนสถาน เพราะเดิมชื่อบ้านบอน เพราะบริเวณหมู่บ้านมีคูน้ำตามละแวกบ้าน มีต้นบอนขึ้นเต็มคูน้ำ ผู้ที่มาตั้ง
ถิ่นฐานอยู่จึงพร้อมใจกันตั้งชื่อ หมู่บ้านว่า บ้านบอน ต่อมาเกิดอุทกภัยอย่างหนัก น้ำได้พัดต้นบอนที่ขึ้นตามคูไป
หมด สภาพบริเวณเปลี่ยนไปมีแต่ หิน ทราย ที่ถูกน้ำพัดมา ซึ่งเรียกว่า ดอน ชาวบ้านจึงได้ตกลงกันตั้งชื่อ
หมู่บ้านใหม่ว่า บ้านดอนสถาน
ที่ตั้ง
บ้านดอนสถาน ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 ตำบลสถาน อำเภอปัว จังหวัดน่าน
ลักษณะภูมิประเทศ
เป็นพื้นที่ราบ สภาพทางภูมิอากาศมี 3 ฤดู ร้อน ฝน หนาว
ทิศเหนือ ติดกับ ลำน้ำปัว
ทิศใต้ ติดกับ บ้านส้าน 1 หมู่ที่ 13 ตำบลสถาน
ทิศตะวันออก ติดกับ เขตอุทยานแห่งชาติดอยภูคา
ทิศตะวันตก ติดกัน ลำน้ำปัว
ลักษณะของประชากรหรือลักษณะทั่วไป
- เนื้อที่ 2,750 ไร่ ใช้ทำการเกษตร 2,150 ไร่
- จำนวนครัวเรือน 185 ครัวเรือน
- จำนวนประชากรทั้งหมด 648 คน (ชาย 308 คน หญิง 340 คน) ข้อมูล ณ พฤษภาคม 2559
- รายได้เฉลี่ย 58,999 บาท/คน/ปี
- ครัวเรือนมีการออมร้อยละ 80 ของครัวเรือนทั้งหมด
- ชาวบ้านส่วนใหญ่ทำการเกษตรกรรม ใช้เนื้อที่ 2,150 ไร่
- ผลผลิตที่จำหน่ายสู่ตลาดภายในและภายนอกชุมชนได้แก่ ถั่ว ยาสูบ พืชผัก
- ประชาชนมีไฟฟ้าใช้ทุกครัวเรือน มีเส้นทางคมนาคมในการขนส่งใช้ได้ตลอดปี
สภาพทางสังคม
- ครัวเรือนส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีวัดเป็นศูนย์รวมจิตใจ
- สภาพบ้านเรือน มีความคงทนถาวร มีการจัดบ้านเรือนเป็นระเบียบ
- ประชาชนส่วนใหญ่มีสุขภาพดี คนอายุ 35 ปีขึ้นไป ได้รับการตรวจสุขภาพ ประจำปี
- เด็กและเยาวชน ได้รับการศึกษาภาคบังคับทุกคน ประชาชนที่มีอายุ 15– 60 ปี
- อ่านออกเขียนได้ เป็นส่วนใหญ่
- ผู้สูงอายุและคนพิการได้รับการดูแลเป็นอย่างดี
- ครัวเรือนส่วนใหญ่เป็นสมาชิกกลุ่มที่ตั้งขึ้นในหมู่บ้าน และมีส่วนร่วมในการ แสดงความคิดเห็นเพื่อประโยชน์ของชุมชน
มีการเรียนรู้ของชุมชนและมีภูมิ ปัญญา หรือ ปราชญ์ชาวบ้านเพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับหมู่บ้าน
ผลิตภัณฑ์ทั้งหมดของหมู่บ้าน
ผลผลิตทางด้านการเกษตร เช่น ข้าว พืชตระกูลถั่ว ยาสูบ พริก
ผลิตภัณฑ์ที่น่าสนใจของหมู่บ้าน
ผลผลิตทางด้านการเกษตร การจักสาน
ศิลปวัฒนธรรม/ภูมิปัญญาของหมู่บ้าน
ชุมชนมีการเรียนรู้ จากปราชญ์ชาวบ้าน เช่น การจักสาน การทำบายศรี การทอผ้า
การเขียนตัวอักษรเมืองลงในธรรมใบลาน การละเล่นดนตรีพื้นเมือง
การคมนาคม
บ้านดอนสถาน ห่างจากที่ว่าการอำเภอปัว ไปทางทิศเหนือ
ประเพณี/เทศกาลประจำปี
ประเพณีบายศรีสู่ขวัญ เป็นประเพณีที่ชาวบ้านสืบทอดกันมาแต่โบราณ การสู่ขวัญมักกระทำ ในโอกาสต่าง ๆ เช่น
เมื่อไม่สบาย เมื่อได้รับโชคหรือมีโชค ได้เลื่อนยศเลื่อนตำแหน่ง การเดินทางโยกย้าย ที่อยู่ ย้ายที่ทำงาน สู่ขวัญแขก
บ้านเรือน ที่มาเยี่ยมเยียนหมู่บ้าน สู่ขวัญผู้มาร่วมงานผ้าป่า ทอดกฐิน สู่ขวัญนาค ประเพณีสงกรานต์ ในวันที่ 13 เมษายน
ของทุกปี จะไปสรงน้ำพระ ที่วัดมีการก่อเจดีย์ทราย คือการขนทรายเข้าวัด ประเพณีรดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ
ทักษะฝืมือแรงงานของหมู่บ้าน
ครัวเรือนส่วนใหญ่มีทักษะในการปลูกพืชเลี้ยงสัตว์